Halkı daha yoksul ve daha borçlu hale düşüren ekonomik kriz devletin borç yapısını da değiştirdi. Geçen yıl iç borçlanmasını döviz yerine TL ile yapan, alacaklılarına riskli değişken faiz yerine sabit faiz ödeyen Hazine, bu yıl TL’nin yanı sıra iç borçlanmayı dövizle yapmak zorunda kaldı. Böylece ekonomistlerin döviz ile yapılan iç borçlanma için kullandığı tanımlama olan ‘ilk günah’ devam etti. Üstelik artan enflasyon yüzünden alacaklılar TL borçlanmalarda Hazine’yi risksiz sabit yerine riski yüksek değişken faizle borçlanmaya mecbur bıraktı.
YÜZDE 45’E FIRLADI
Borçlanmanın vadesi 65 aydan 52 aya düşerken borçlar için ödenen ortalama faiz de yüzde 21’den yüzde 33’e çıktı. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre, son bir yılda faizlerin yükselmesi, dövizin artması ve ekonomiye ilişkin belirsizliklerin artmasıyla Hazine’nin iç borçlanma kalitesi daha da bozuldu. Geçen yılın şubat ayı sonunda iç borç stokunun yüzde 85.6’sı sabit faiz, yüzde 14.4’ü her an artma riski taşıyan değişken faizli borçlardan oluşuyordu. Bu yılın şubat sonunda enflasyon riski taşımayan sabit faizli borçların oranı yüzde 54.6’ya düşerken, değişken faizli riskli borçların stok içindeki payı yüzde 45.4’e fırladı. Benzer bozulma iç borcun TL ve yabancı para pozisyonunda yaşandı. Şubat 2023’ün sonunda iç borç stokunun tamamı TL cinsi paralardan oluşuyordu. Geçen bir yılda TL’ye güven azaldı, Hazine’ye borç verenlerin talebi üzerine dövizle borçlanma yapıldı. Böylece bu yılın şubat sonunda iç borç stoku içindeki yabancı para borçların payı yüzde 30.5’lik orana çıktı. TL cinsi borçların payı ise yüzde 100’den yüzde 69.5’e geriledi.
Vade düştü maliyet arttı
Faiz riski ve yabancı para riski artan Hazine’nin iç borçlanmalarının ağırlıklı ortalama vadesi de son bir yılda 65.1 aydan 51.6 aya düştü. Yani Hazine belirsizlik yüzünden daha kısa vadeyle borçlandı. TL cinsi sabit faizli iç borçlanmanın ağırlıklı ortalama maliyeti de (bileşik getiri oranı) 2023’teki yüzde 20.6 seviyesinden 2024’te yüzde 32.7 seviyesine çıktı. Yani Hazine aynı borç için daha yüksek faiz ödedi. Vadesi 12 ayda dolacak borcun iç borç stokundaki payı da bir yılda yüzde 22.5’ten yüzde 23’e çıktı.
